Uloga
hrane u čovjekovom životu je jasna. Hrana je potrebna za život; održavanje
normalnog stanja uhranjenosti, proizvodnju energije i zdravlje. No, da bi se
hrana mogla iskoristiti ključan je probavni sustav kojeg, između ostalog, čini
i niz probavnih enzima.
Probava,
prije svega, podrazumijeva mehaničku i kemijsku razgradnju hrane i hranjivih
tvari na manje komponente te potom njihovu apsorpciju i konačno, metabolizam. U
procesu mehaničke i kemijske razgradnje hrane aktivno sudjeluju i probavni
enzimi.
Što su probavni enzimi?
Probavni
enzimi su kompleksne molekule proteina čija je glavna uloga probava hrane,
hranjivih tvari ali i njihovo metaboliziranje i ubrzavanje reakcija
iskorištavanja hranjivih tvari. Enzimi su nezaobilazan dio čovjekova organizma,
a s obzirom na ulogu mogu biti probavni i metabolički. Probavni enzimi
odgovorni su za probavu hrane od trenutka konzumacije sve do trenutka
apsorpcije hranjivih tvari, a dijele se na 3 skupine:
amilaze – probavni enzimi koji djeluju na razgradnju
ugljikohidrata gdje dolazi do cijepanja dugačkih molekula – polisaharida, npr.
škroba i drugih složenih šećera do jednostavnih disaharida i monosaharida
proteaze – probavni enzimi koji razgrađuju molekule bjelančevina
(proteina) na manje jedinice, peptide i aminokiseline
lipaze
– probavni enzimi koji razgrađuju masti, uglavnom trigliceride do masnih
kiselina
Jedemo svaki dan, a znamo li uopće kako
funkcionira probava?
Probava
hrane započinje već u ustima gdje dolazi do usitnjavanja hrane i razgradnje
ugljikohidrata djelovanjem enzima ptijalina (α-amilaze) koji je sadržan u
slini. Ovaj enzim cijepa molekule škroba (polisaharida) u jednostavne
ugljikohidratne jedinice, šećer maltozu. Osim ptijalina, slina sadrži i manje
količine lingvalne lipaze, enzima koji razgrađuje masti, čija se aktivnost
nastavlja u želucu.
U
želucu se hrana dalje probavlja u izrazito kiselom mediju koji aktivira
djelovanje enzima pepsina, čija je uloga razgradnja bjelančevina. U ovom
trenutku dolazi do razgradnje bjelančevina, osobito kolagena i time do visokog
stupnja probave prehrambenih proteina, a aktivna je i želučana lipaza koja
razgrađuje manje količine masti. Ovako usitnjena i probavljena hrana stiže do
tankog crijeva gdje dolazi miješanja kiselog sadržaja iz želuca s lužnatim
probavnim sokom iz gušterače (pankreasa) koji sadrži visoke koncentracije
različitih probavnih enzima. Naime, u ovom stadiju probave, najaktivniji su
lipolitički i proteolitički enzimi, odnosno enzimi tripsin i kimotripsin,
kojima je osnovna uloga daljnja razgradnja bjelančevina i peptida, te
pankreatična lipaza koja razgrađuje masti. Gušteračini probavni sokovi sadrže i
amilaze koje i dalje razgrađuju ugljikohidrate. U tankom crijevu dolazi do
gotovo potpune razgradnje hrane i hranjivih tvari te se upravo u ovom dijelu
gastrointestinalnog trakta odvija najveći dio apsorpcije hranjivih tvari. Ovdje
se nalaze niz enzima - laktaza, maltaza, saharaza ili sukraza – enzimi koji
razgrađuju disaharide do monosaharida te erepsin, proteolitički enzim čija je
uloga razgraditi peptone i polipeptide u dipeptide i tripeptide te
aminokiseline.
Probava
završava u debelom crijevu u kojemu u najvećoj mjeri dolazi do apsorpcije vode,
ali i konačnog metaboliziranja i djelovanja probiotičkih kultura na sadržaj
crijeva i stvaranje i apsorpciju specifičnih hranjivih tvari (kratkolančane
masne kiseline, vitamin K i dr.).
Bez enzima nema života
Enzimi
nose odgovornost za probavu hrane, a kako znamo da se hrana ubraja u jednu od
osnovnih stvari bez kojih je život neodrživ, jasno je da bez enzima nema ni
života. Iako se probavni enzimi u idealnim uvjetima luče u samom organizmu u
količini koja je dovoljna, mnoga stanja i način života u znatnoj mjeri utječu
na lučenje enzima, pa samim time i na kvalitetu probave. Ponekad su tegobe
poput nadutosti, dispepsije, neprobavljivosti i intolerancije hrane, izazvane
nedostatkom enzima i stoga se mogu olakšati njihovim dodatnim uzimanjem.
Enzymedica je vodeći svjetski proizvođač enzimske suplementacije dostupne i na
našem tržištu.
Kada je potrebno uzimati enzime?
Suplementacija
enzimima preporučuje se svima. Naš enzimski potencijal je određen i opada kako
starimo te na taj način i naša probava postaje lošija i javljaju se probavne
smetnje. Stoga je uputno uzimati enzime, a naročito:
·
kod neredovite i
nekvalitetne prehrane
·
kod prehrane
isključivo termički obrađenom hranom
·
u svim situacijama
kada nam hrana koja je poslužena može smetati; npr. na putovanjima, domjencima,
izletima
·
kod probavnih tegoba
nerazjašnjene etiologije
zena.rtl.hr
